به لطف پیشرفت کمّی تکنولوژی ساخت و ساز در اواسط قرن 19 در غرب، آهنگ تغییراتی شگرف در تعاریف آنچه که از فضاهای معماری می شناختیم نواخته شد. از جمله می توان ساختمان های ویلایی را به عنوان یکی از فضاهایی که دستخوش تغییرات بسیار شد، نام برد. واژه ویلا، پیش از این، به بناهایی متعلق بود که از حیث شکوه و عظمت چیزی کم از کاخ های سلطنتی نداشتند. اما پیشرفت روز افزون صنعت، از یک سو و افزایش قوای مالی قشر میانه جامعه و رشد روز افزون نیازهای آنان به چگونگی صرف روزی خود از سوی دیگر، همگی بساطی را فراهم ساخت تا به تغییرات مذکور منجر شود. تا جایی که امروزه بسیاری خانه های تک واحدی یا تک خانواری به استاندارد هایی که با برچسب “ویلایی” خطاب شوند، رسیده اند.

در ایران نیز سالهای بسیاری است که از قشر متوسط رو به بالا، تا مرفهین جامعه، علاوه بر فضای دائمی سکونت خود، با هدف فرار از فرسایش روزمرگی شهرنشینی به خرید “ویلایی” جهت گذران اوقات فراغت در تعطیلات روی آورده اند. خطه شمالی ایران سالهای بسیاری است که همواره از اولویت های این اقشار بوده است. به همین جهت تغییرات بسیاری در ساز و کار شهر نشینی و حتی روستا نشینی در این مناطق پدید آمد و به طبع آن صدمات جبران ناپذیری بر بستر طبیعی منطقه حاصل شد. در این شرایط معماران سهم و اثر مستقیمی بر حفظ مناطق بکر طبیعی دارند. از جمله این مناطق می توان روستای ونوش را، که در کوهپایه های حد فاصل نوشهر و رویان واقع است، نام برد. در نزدیکی لبه جاده اصلی هم راستای دریاچه کاسپین، شهرکی ویلایی در شمال خاوری این روستا واقع است. به تبعیت از بستری که در آن واقع است، آن را شهرک ونوشه نامیدند. فاصله این شهرک تا ساحل کمتر از یک کیلومتر می باشد. نحوه تقسیم بندی زمین های داخل این شهرک به گونه ای است که دیواری میان حدود مالکیت ها به وجود نیامده و تنها با کاشت پرچین هایی، حدود زمین ها را از یکدیگر جدا ساخته اند. پروژه ویلای ونوشه، واقع در یکی از زمین های دونبش این شهرک است. تمامی این موارد باعث شد تا حفظ محرمیت میان فضاهای داخلی و خارجی پروژه جزو مهم ترین صورت مساله های طراحی قرار گیرد. به جهت شکل گیری دید و منظر و در راستای حفظ محرمیت فضاهای داخلی، پنجره ها، نورگیر ها و تمامی عناصر بسیار هوشمندانه چیده شدند. از سوی دیگر، به علت این که پنجره های ساختمان همسایه جنوبی بیش از حد به حریم پروژه نزدیک هستند، فضاها به گونه ای چیده شد تا حداقل میزان بازشو ها در جداره جنوبی قرار گیرد و موارد قلیلی نیز با کاشت گیاهان، حریم سازی شوند. در راستای حفظ طبیعت بستر پروژه حضور عناصر طبیعی چون آب و گیاهان در جای جای خانه، خصوصا در قلب آن، رویکردی است که از معماران پیشین ایرانی، به عاریه گرفته شد. به جهت جلوگیری از تاریک شدن فضاهای داخلی، نورگیری مرتفع در قلب خانه پدید آمد تا علاوه بر امتداد و حضور نور، سیّالیت فضا نیز افزایش یابد.

از خواسته های کارفرما وجود استخر تفریحی در این پروژه بود. از طرفی مشکل حفظ محرمیت هایی که در فرهنگ ایرانی نهادینه شده است جلو دار آن بود تا این استخر در حیاط شمالی واقع شود. بدین صورت موقعیت استخر به بام پروژه منتقل شد تا هم از دید و منظر و خط افقی بی نظیر بهره مند شود، هم از بیرون به آن دیدی نداشته باشد و هم به گونه ای با فضاهای داخلی پروژه در هم تنیده باشد. در عین این در هم تنیدگی، با کمک مصالح و کاشی کاری، عملکرد استخر از باقی فضاها جدا شد. بر روی آن نیز سقف سبکی در نظر گرفته شد تا در زمان استفاده از استخر، به عنوان سایه بان عمل کند، به علاوه می تواند با باز و بسته شدن، حضور آفتاب را به داخل استخر رقم بزند. همچنین هنگامی که از استخر استفاده ای نمی شود، پایین آمده و روی استخر را می پوشاند تا هم از معرض آلودگی های محیطی در امان باشد و هم گرمایش آب استخر نیز تا حدودی حفظ شود.

شکل گیری احجام پر و خالی در پروژه همگی در راستای بهترین بهره برداری عملکردی از فضاهای یک خانه مسکونی پدید آمد که در نهایت منجر به شکل گیری تراس هایی شد تا ساکنین در کمال آرامش به مطالعه کتاب و یا دور همی ای با پشت زمینه افق آسمان کاسپین داشته باشند.

نام پروژه / عملکرد : ویلا ونوشه

شرکت / دفتر طراحی : مهندسین مشاور آتی زیست

معماران اصلی : احسان مالکی – یکتا آفرین

همکاران طراحی : حسن عابدی، پرهام ادیب پور

اجرا: مهندسین مشاور آتی زیست

طراح تاسیسات: علیرضا شادبخش

طراح و مجری سازه: شرکت پولاد سازه لاهیج

نوع تأسیسات / نوع سازه : موتورخانه مرکزی + کولر گازی – اسکلت فلزی

سرپرست کارگاه : احسان فروزش

آدرس پروژه : مازندران، رویان، شهرک ونوشه

مساحت / زیر بنا : 600  مترمربع

تاریخ شروع / تاریخ پایان ساخت : 1399 – در حال اجرا

عکاسی پروژه : واحد مستند سازی آتی زیست

وبسایت / ایمیل شرکت www.atizist.com  ati_zist@yahoo.com –

Project Name : Vanousheh Villa

Office / Company : Atizist Consulting Engineers

Main Architects : Ehsan Maleki, Yekta Afarin

Design Collaborators: Hasan Abedi, Parham Adibpour

Construction: Atizist Consulting Engineers

Facilities Design: Alireza Shadbakhsh

Structure Design and Implementation: Poulad Sazeh Lahij Co

Structure / Mechanical Structure : Central Engine room + Air Conditioner/metal skeletons (bolts)

Site Supervision: Ehsan Forouzesh

Location : Vanousheh Town, Rouyan City, Mazandaran, Iran

Area : 600 sqm

Date : 2021 – Under Construction

Photographer : Atizist Consulting Engineers, Documentation Department

Website / Email : www.atizist.com –   ati_zist@yahoo.com